image_pdfimage_print

Iedere 4e woensdag van de maand   is er een informele bijeenkomst waar mensen met Parkinson, partners, mantelzorgers en andere betrokkenen elkaar in een ongedwongen sfeer kunnen ontmoeten en ervaringen kunnen uitwisselen. Bovendien staan er regelmatig informatieve presentaties op het programma.
Je merkt op de bijeenkomsten hoe divers de Ziekte van Parkinson kan verlopen. Ieder heeft op zijn eigen manier Parkinson. Iedereen van beginnend tot gevorderd is welkom in het café. Het is dan ook opvallend dat iedereen mee doet als er activiteiten zijn. Dat geeft wel aan dat men zich thuis kan voelen.
.

 

Parkinson Café Alphen

organiseert

op 

Woensdag 27 maart 2024

Parkinson en Bewegen

door

Robbert Jan Boonstra en/of Robbin Hielkema

(Alphen Vitaal)

 

Vitaal met Parkinson: wat houdt het in? | Vitaal met Parkinson (youtube.com)

Parkinson is een ziekte waarbij bepaalde hersencellen langzaam afsterven. Het is een complexe ziekte die zich uit in verschillende, uiteenlopende symptomen. Het verloop van de ziekte is dan ook bij elke patiënt anders. Parkinson komt meestal voor op latere leeftijd. Maar in 10% van de gevallen is dat toch vóór 40 jaar. 

Trillen of beven is een van de meeste gekende symptomen.

Andere, veelvoorkomende symptomen zijn: stijve ledematen, moeite met stappen, trage bewegingen, evenwicht- en coördinatieproblemen …

Regelmatig bewegen kan geassocieerd worden met een verminderd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson of parkinsonisme. De ziekte van Parkinson is ongeneeslijk, maar medicatie kan de symptomen wel onderdrukken. 

Naast medicijnen speelt beweging een cruciale rol in het onder controle houden van de ziekte.

Wat is Alphen Vitaal

Alphen Vitaal is een initiatief in Alphen aan den Rijn dat zich richt op het bevorderen van een gezonde leefstijl en vitaliteit. Hier zijn enkele relevante aspecten:

  1. Alphen Vitaal Website: Op Alphen Vitaal vind je het totale beweegaanbod van de gemeente Alphen aan den Rijn. Dit omvat sport- en beweegactiviteiten die bijdragen aan een actieve en gezonde levensstijl
 

Wie is Robbert-Jan Boonstra      en    Wie is Robbin Hielkema

                  

Robbert-Jan Boonstra is de teamleider verantwoordelijk voor het domein Onderwijs en het domein Zorg en Welzijn bij Alphen Vitaal1. Alphen Vitaal is een organisatie in Alphen aan den Rijn die sport en beweging stimuleert bij de inwoners van de gehele gemeente. Ze bieden verschillende activiteiten aan, van sport- en spelactiviteiten tot bingo en familie speurtochten. Robbert-Jan speelt een belangrijke rol in het bevorderen van een gezonde leefstijl en het coördineren van sport- en preventie-initiatieven1.

Daarnaast is er nog een andere Robert-Jan Boonstra die wereldwijd actief is. Hij is de Global Distribution Manager bij Teijin Aramid in Nederland2. Teijin Aramid is een bedrijf dat zich bezighoudt met hoogwaardige aramidevezels en producten.

Het lijkt erop dat de naam Robbert-Jan Boonstra op verschillende gebieden actief is, zowel in sport en beweging als in de wereld van distributie en vezeltechnologie! 

Wie is Robbin Hielkema

Robbin is buurtsportcoach, beweegmakelaar, senioren coördinator en Groen Doet Goed coördinator. Robbin is actief in Boskoop, Aarlanderveen en Zwammerdam.

Een paar vraagjes aan hem:

Welke sport beoefen jij?
Padel

Wat is jouw favoriete sport quote?
‘Hoe je het doet doe je het, als je er maar lol in hebt’

Wie is jouw favoriete sporter/ sportheld?
Max Verstappen, Erling Haaland, Lionel Messi en Mathieu van der Poel

Wat is Jouw doel in Alphen/met Alphen Vitaal?
Mensen met een glimlach ontvangen en met een nog grotere glimlach naar huis laten gaan.

Wat is jouw sportieve doel voor volgend jaar?
Terugkomen op conditie om alles weer fluitend te kunnen doen.

Waarom bewegen bij Parkinson ? 

In beweging blijven is belangrijk bij de ziekte van Parkinson. Want het kan de motoriek, wandelsnelheid, aerobe fitheid, spierkracht en het evenwicht verbeteren, én ook het vallen verminderen. Studies tonen aan dat lichaamsbeweging de aerobe fitheid verhoogt en spierversterkende activiteiten de kracht van de benen vergroot.

Verder tonen studies ook aan dat trainen op de loopband en gangoefeningen (oefeningen om correct en vlot te stappen) effectief zijn om de comfortabele wandelsnelheid te verhogen. Om het evenwicht te verbeteren, blijken oefeningen die het evenwicht op de proef stellen het effectiefst. Lichaamsbeweging die gericht is op het verbeteren van de gang en het evenwicht, vermindert het valpercentage. Evenwichts- en staptraining worden vaak gecombineerd, wat het evenwicht verbetert.

Kinesitherapeuten die werken met Parkinson-patiënten focussen vaak op een (wandel)gang- en evenwichtstraining, maar soms komen daar ook spierversterkende activiteiten of oefeningen voor flexibiliteit bij. Uit studies blijkt dat zo’n training de wandelsnelheid, het evenwicht en de motorische symptomen verbetert.

Regelmatige lichaamsbeweging wordt aangeraden bij de ziekte van Parkinson omdat er bewijs is dat het:

  • motorische symptomen verbetert;
  • de wandelsnelheid en het evenwicht verbetert;
  • het valpercentage vermindert en
  • het aerobe fitheid en de spierkracht vergroot.

Kom in beweging en zet samen met de bezoekers van het Parkinson Café stappen voor onderzoek naar Parkinson!
Ga samen de uitdaging aan! Welk Parkinson Café zet de meeste stappen en wie haalt de meeste donaties op?
Schrijf je in voor 1 april!

Elke stap telt!

Zet jij de eerste stap?

Stapril is een leuke laagdrempelige manier om in beweging te komen door de hele maand april elke dag 10.000 stappen te zetten.

Elke stap telt: draag met jouw deelname bij aan meer parkinson onderzoek
Door mee te doen met Stapril werk je niet alleen aan je eigen gezondheid en vitaliteit maar draag je ook bij aan ParkinsonNL en daarmee aan meer onderzoek naar de snelstgroeiende hersenziekte ter wereld. Onderzoek dat dus hard nodig is. Hoe meer mensen meedoen, hoe meer geld we kunnen ophalen!

Omrekentool
Beweging is juist ook heel belangrijk voor mensen met parkinson. Dankzij onderzoek weten we dat voldoende bewegen en een gezonde leefstijl bijdragen aan het afremmen van de ziekteverschijnselen van parkinson. Om ervoor te zorgen dat iedereen op zijn/haar manier mee kan doen hebben we een speciale omrekentool ontwikkeld en wordt het mogelijk om diverse bewegingsvormen om te zetten in stappen. Zo tellen alle bewegingsvormen zoals tuinieren, yoga, huishoudelijk werk en zwemmen mee. De maand april gaat dus om bewegen!

Ga jij de uitdaging aan? Daag je collega’s, vrienden en familie uit; wie zet de meeste stappen en wie haalt de meeste donaties op? Schrijf je in voor 1 april!

Ja ik ga de uitdaging aan !.

.
Als u naar de neuroloog of Parkinsonverpleegkundige op gesprek gaat.
.

.
Klik eerst bovenstaande “VRAAG” aan
.

 
Heeft u nog vragen, bel of mail dan gerust:
.

of
06 15 88 42 21
.

 
 TERUGBLIK
Bijeenkomst Parkinson Café Alphen aan den Rijn 

Woensdag 28 februari 2024

Organiseerde
Parkinson Café Alphen 
 

Dementie bij Parkinson 
door Hub van Kerkhof
Kijk voor deze middag en meer informatie naar “Terugblik”

 

27 maart Parkinson Café 

 

Locatie: Wijkcentrum Kerk en Zanen
de Oude Wereld 57,
2408 NV te Alphen aan den Rijn.
(volop gratis parkeerruimte)
Tijd: 14:00 tot 16:30 uur,
inloop vanaf 13:30 uur.
Entree: Toegang, koffie en thee zijn gratis. Wij hebben een doneerpot om onze onkosten te kunnen dekken.

Onze locatie op Google Maps

( klik aan voor de route )

Informatie:

 

Programma t/m mei 2024.
Elke 4e woensdag van de maand
voorlichting, informatie en gezelligheid 
.
o Woensdag 27 maart
Bewegen bij Parkinson –  Robbert-Jan Boonstra ( Alphen Vitaal)
.
o Woensdag 24 april
Seksuoloog  vs Parkinson –
Woet Gianotten (seksuoloog)
.
o Woensdag 22 mei

Gebitsonderhoud vs Parkinson
  Cor Jongejan (tandarts)
.
.

.

.
Het Parkinson Café wordt in samenwerking met de Parkinson Vereniging georganiseerd..

  

Zoekt u vervoer !

Geen vervoer ? Maar toch Boodschappen, naar de kapper of vriend/vriendin willen.
****
ParticipeMobiel
voor binnen Alphen
(was TomMobiel)


****

Automaatje voor buiten Alphen
****
Fietsmaatjes om eens lekker buiten te zijn
(klik een LOGO aan voor verdere INFO)

Niets staat u in de weg om op weg te gaan, bel voor vervoer:
telefoon: 06 15 44 18 13

Wilt u onze Nieuwsbrief ontvangen of afmelden !
nieuwsbrief (Klik aan voor uw opgave voor de nieuwsbrief of uw afmelding!)

Parkinson Boeken en LiteratuurLucy Berkien is uw aanspreekpunt  (Klik aan voor meer INFO) 

TERUGBLIK LAATSTE CAFÉTerugblik_logo
(Klik aan voor terugblik Parkinson Café  28 februari)

HANDEN IN HUIS – HULP voor Mantelzorgers
handeninhuis
(Klik aan voor meer INFO)

 

 
        Het volgende Parkinson Café:
In
Wijkcentrum Kerk en Zanen
DE OUDE WERELD 57

2408 NV Alphen aan den Rijn 14:00 uur
27 maart 2024

VRAGEN ??

 

 


Informatiedossiers zijn makkelijker te vinden op de website van de Parkinson Vereniging. Het aantal informatiedossiers op de website van de Parkinson Vereniging is in de loop der tijd flink uitgebreid. In deze dossiers vindt u informatie en nuttige links over onderwerpen zoals autorijden, voeding, pesticiden, werken, hulpmiddelen etc. 

U vindt deze dossiers via het hoofdmenu op iedere pagina, onder de noemer ‘Thema’s’. 

.
www.parkinson-vereniging.nl
.

.
Lid worden van de Parkinson Vereniging
.
Voor € 42,50 per jaar ben je al lid
https://www.parkinson-vereniging.nl/word-lid/aanmelden
.
Lid-maatje worden ?
Voor € 25,00 per jaar ben je al Lid-Maatje.
https://www.parkinson-vereniging.nl/lid-maat-schap

.
De teller staat op 9.760 leden, laten wij er 10.000 van maken.
.
 

 

ScreenShot037

ScreenShot038

 

 

******************************************

College-lessen van

Prof. Dr. Bas Bloem

Bas Bloem “Parkinson is de snelst groeiende ziekte”

Loading

Blaasonderzoek.

Oproep: deelnemers gezocht!
Online vragenlijstonderzoek voor ALLE mensen met de ziekte van Parkinson
Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen ook blaasklachten hebben als: vaak (’s nachts) plassen, heftige aandrang om te plassen met of zonder urineverlies. Er is nog niet veel bekend over blaasklachten bij mensen met de ziekte van Parkinson in Nederland. Daarom doen wij dit onderzoek.

Doel is om inzicht te krijgen in:

  • hoe vaak blaasklachten voorkomen bij mensen met de ziekte van Parkinson
  • hoeveel hinder men heeft van de blaasklachten
  • het zoeken naar hulp voor blaasklachten

Wie kunnen meedoen?
Alle thuiswonende mensen met de ziekte van Parkinson, van 18 jaar en ouder,
met voldoende begrip van de Nederlandse taal en computervaardig om de online
vragenlijst in te vullen.
Het invullen van de vragenlijst duurt 10-15 minuten.
Ga naar de vragenlijst via de QR-code (klik op “Blaasonderzoek) of klik hier.

Blaasonderzoek.

 

.  Bewegen is gezond:

7 positieve redenen waarom!

1. Je vermindert stress

Bewegen is gezond. Zeker als je last van stress hebt. Want, beweeg je? Dan focus je je op je ademhaling en de bewegingen die je maakt. Dat zorgt voor rust in je hoofd. Tegelijkertijd maakt je lichaam tijdens matig tot intensief bewegen onder andere endorfines aan. Deze gelukshormonen staan bekend als bestrijders van stresshormonen en zorgen ervoor dat je je lichamelijk veel lekkerder voelt.

2. Je houdt je hart gezond

Ben je in beweging? Dan heeft dat een gunstig effect op je hart- en bloedvaten. Want, geregeld bewegen maakt je je hart sterker. Het gevolg: het pompt efficiënter het bloed door je lichaam. Dat bloed zorgt vervolgens voor de toevoer van zuurstof naar je spieren en organen. En des te meer je beweegt? Des te beter neemt je lichaam zuurstof op. En daardoor kun je uiteindelijk weer beter functioneren. Eveneens voorkomt volop in beweging zijn dat je aders dichtslibben, je bloeddruk laag blijft en je verkleint de kans op diabetes en een verhoogd cholesterol. Kortom: bewegen is gezond voor je lijf.

3. Je slaapt beter

Heb je moeite met slapen? Ga dan meer bewegen. Niet alleen vat je sneller slaap, maar je slaapt ook beter. Bijkomend voordeel? Je bent overdag meer uitgerust en dat komt je concentratie en productiviteit ten goede. Trouwens? Sport niet kort voor je naar bed gaat, want dan ben je te energiek om in slaap te vallen.

4. Bewegen is gezond: je versterkt je botten

Naarmate je ouder wordt, worden je botten brozer. Dat is een feit. Wil je die zogenaamde botontkalking tegengaan? Sport dan regelmatig voor een gezonde botdichtheid. Vooral beweegactiviteiten waarbij je botten je gewicht moeten dragen zijn goed. Denk aan stevig wandelen, hardlopen, steps of fitnessen. Die beweegactiviteiten dragen bij aan een gezonde botmassa. Een sport als zwemmen is minder geschikt, omdat je dan juist je botten niet belast.

5. Je krijgt meer energie

Ben je moe na een lange werkdag? Dan denk je er waarschijnlijk niet aan om te gaan sporten. Jammer! Want, ga je wel sporten? Dan boost je je energiepeil. Wanneer je beweegt werken je hart en longen om het bloed door je lichaam te laten circuleren en krijg je meer zuurstof binnen. Gevolg? Je krijgt hierdoor meer energie. Probeer het eens. Ga enkele weken regelmatig meer bewegen en voel het verschil. Zeker weten dat je tot de ontdekking komt: bewegen is gezond, want je voelt je energieker!

6. Je gewicht behouden of afvallen

Geregeld bewegen is gezond, omdat het je helpt op gewicht te blijven of wat kilootjes te verliezen. Immers, als je beweegt zwengel je je stofwisseling aan en zorg je voor een optimale werking ervan. Dat is fijn, want zo verbrand je de calorieën die je dagelijks binnenkrijgt. Anderzijds draagt sporten bij tot het op peil houden van je spiermassa of het opbouwen ervan. En dat is goed, want des te meer spieren des te meer energie verbrandt je lijf. Kortom, volop bewegen draagt bij aan een gezond gewicht of om af te vallen.

7. Je voelt je zelfverzekerder

Doe je meerdere keren per week aan sport? Dan maak je positieve hormonen aan. Maar dat niet alleen: je versterkt ook je spieren waardoor je strakker in je vel gaat zitten. Bovendien verbetert door het opbouwen van spiermassa je lichaamshouding. Verder oogt je huid frisser doordat de bloedcirculatie beter werkt. Dat alles samen zorgt ervoor dat je je veel zelfverzekerder voelt en blijer met je lichaam. Het boost zelfs je zin in seks, omdat je meer tevreden met jezelf bent.

Regelmatig bewegen is gezond, zoals ik hierboven uitgelegd. Zeker als je dat onder andere combineert met gezond plus gevarieerd eten en op tijd je rust pakken. En lukt je dat? Ik ben benieuwd.

 

     De relatie tussen pesticiden en de ziekte van Parkinson: “Een wolk van onzekerheid”

 

Het was een dubbeldekkertje. Jan (79) ziet het nog zo voor zich. Pal tegenover het huis begon het vliegtuigje standaard met zijn laagvlucht over de akker. “Dan gingen de sproeiers aan”, zegt hij, een beetje mompelend, zittend aan de keukentafel. Hij knikt naar het raam, de akker. Daarvandaan dwarrelde de wolk met bestrijdingsmiddelen naar de straat waar hij al 35 jaar woont. Jan heeft moeite met praten, zijn vrouw Ria valt bij. “Het vliegtuig draaide boven ons huis. Op de terugweg sproeiden ze nog eens”.

Of het aan de pesticiden ligt dat Jan nu de ziekte van Parkinson heeft? Daarover wil Ria niet oordelen. “We weten niet of het de oorzaak is”, zegt ze. Maar Jan, Ria en enkele straatgenoten hier aan de keukentafel zijn er niet gerust op. Huyb (78) heeft de diagnose net een jaar geleden gekregen. Wil (68) woont al vijftig jaar in deze Zuid-Hollandse polder. Haar eerste man kreeg de ongeneeslijke hersenaandoening in 1999 en overleed eraan. Nu stelden neurologen ook bij haar de eerste symptomen vast, al moet er nog vervolgonderzoek komen. Alex (60) is er vandaag niet bij. Hij heeft eveneens de ziekte, al minstens vier jaar.

Sinds het tv-programma Zembla vier jaar geleden aandacht besteedde aan de relatie tussen pesticiden en parkinson is die steeds vaker in het nieuws. Voor de omwonenden begonnen met de uitzending de zorgen. Het onderwerp staat weer in de belangstelling: in de afgelopen maande besteedde Nieuwsuur, AD, Opt en andere media er aandacht aan. Extra reden voor ontrust: onlangs becijferden Nederlandse onderzoekers dat het aantal mensen met parkinson in Nederland in tien jaar met 30 procent is gestegen.

Wij zijn hier komen wonen omdat we met de kinderen naar buiten wilden en buiten wonen zo gezond is”, zegt Parkinsonpatiënt Alex per videogesprek. Hij woont 23 jaar in de polder en ziet de bestrijdingsmiddelen uit tractoren vernevelen. “Nu vraag ik me af hoe gezond het hier is.”.

Ook in andere plaatsen uiten bewoners hun zorgen over pesticiden en parkinson. Een jaar geleden waren het in de Volkskrant inwoners van De Zilk in de Bollenstreek. De bewoners in dit verhaal maken hun achternamen en woonplaats liever niet bekend. Ze willen hun relatie met de boeren en andere wijkbewoners niet beschadigen en leven met parkinson is al ingewikkeld genoeg. De ziekte is ingrijpend en maakt patiënten invalide. Afstervende hersencellen maken alledaagse bewegingen steeds moeilijker, zoals veters strikken, met mes en vork eten, of zelfs naar het toilet gaan.

Er bestaat geen direct bewijs dat pesticiden parkinson veroorzaken. Dat maakt de kwestie moeilijk voor patiënten én onderzoekers. Weliswaar wijst internationaal onderzoek uit dat boeren en seizoenswerkers die met bestrijdingsmiddelen werkten, steeds vaker parkinson krijgen, maar voor de omwonenden van bespoten akkers is dat minder duidelijk. Een Nederlands onderzoek daarnaar loopt nog. En: wetenschappers zijn het oneens over de vraag of er nog nieuwe parkinson gevallen bij zullen komen door pesticiden die nu worden gebruikt. De meeste verdachte middelen zijn al jarenlang verboden.

Ik kan de toekomst niet voorspellen, maar ik zou verwachten dat de risico’s nu lager zijn en dat dat tot minder diagnoses leidt”, zegt epidemioloog Hans Kromhout van de Universiteit Utrecht. Ook Rob de Bie, parkinson neuroloog en hoogleraar aan het Amsterdam UMC, is terughoudend over het verband. “Het aantal parkinson patiënten neemt toe en dat komt in elk geval door vergrijzing”, zegt hij. Wat de toename met pesticiden te maken heeft, is nog onbekend. We begrijpen nog steeds niet hoe de ziekte ontstaat”.

Een vast beradener geluid komt van neurologie hoogleraar Bas Bloem van het Radboudumc in Nijmegen. Bloem is degene die de Volkskrant attendeert op de parkinson-diagnoses tegenover de akker. Hij vertelt geregeld in de media hoe de toename aan parkinson grotendeels wordt verklaard door “giftige stoffen in onze omgeving”. Parkinson is wat hem betreft niet voor niets de snelstgroeiende hersenziekte ter wereld.

De meest voor de hand liggende verklaring daarvoor is vergrijzing. Dat erkent Bloem, maar zolang Nederlanders ouder worden en er bestrijdingsmiddelen rondwaaien, hebben ze ook meer tijd om daarmee in aanraking te komen en de ziekte te ontwikkelen. “De kraan met pesticiden staat wagenwijd open”, zegt Bloem aan de telefoon. Hij wil dat Europa strenger toeziet op bestrijdingsmiddelen, zoals de onkruidverdelger glyfosaat, Het afgelopen jaar zette hij zijn naam onder een brandbrief met een oproep aan het kabinet om het middel te verbieden.

Er klinkt instemming aan de keukentafel in Zuid_Holland. De meeste van de parkinson patiënten en hun partners steunden onlangs ook oproepen aan landbouwminister Adema en de EU om glyfosaat tegen te houden. Toch heeft de EU daarna het middel weer voor tien jaar toegestaan. De bewoners maken zich zorgen: komt er ooit bewijs dat pesticiden parkinson kunnen veroorzaken, en zo ja, welk? En zullen de toelatingseisen van bestrijdingsmiddelen ooit meer rekening houden met parkinson?

Het pesticiden verband is onzeker, erkent ook Bloem. Maar de aanwijzingen uit bevolkingsonderzoek zijn buitengewoon sterk, toont een recente studie in Reviews on Environmental Health onder mensen die vroeger veel met bestrijdingsmiddelen werkten. Bij de zestigplussers ligt het aantal parkinson gevallen op grofweg 10 per 1.000 mensen, voor de overige zestigplussers is dat zo’n 6 per 1.000.

Roel Vermeulen, hoogleraar epidemiologie aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) vergeleek met zijn collega Kromhout 39 studies over parkinson patiënten en beroepsblootstelling aan pesticiden. “Daarvan lieten er 35 een verband zien”. Dat er bestrijdingsmiddelen zijn geweest die bij boeren parkinson hebben kunnen veroorzaken, staat volgens Vermeulen en Kromhout “buiten kijf”.

Voor Franse wijnboeren geldt het dan ook als een beroepsziekte waarvoor je een uitkering kunt krijgen. Zij hebben relatief veel schimmeldodende middelen gespoten, zoals mancozeb en benomyl. In Nederland nam de Tweede Kamer een motie aan voor onderzoek naar parkinson als beroepsziekte; die middelen waren hier ook jarenlang op de akkers te vinden.

En omwonenden dan? Die krijgen minder pesticiden binnen, dus een mogelijk verband is lastiger te vinden. Kromhout: “Een neuroloog stapte ooit op ons af met het verhaal dat hem opviel hoeveel van zijn patiënten rond akkers wonen. Hij had met prikkertjes op een kaart ingetekend waar ze woonden. Toen zeiden we: leuk en aardig, maar dat moet e systematisch onderzoeken”.

Precies dat deden Kromhout en Vermeulen, nu zes jaar geleden, samen met neurologen van vier ziekenhuiscentra verspreid over Nederland. Ze bekeken of de ziekte van Parkinson vaker voorkomt onder mensen dicht bij akkers, op bijvoorbeeld 50 of 100 meter afstand. “In zijn algemeenheid vonden we geen relatie”, zegt Vermeulen over de studie, gepubliceerd in Environment International. Maar in specifieke omstandigheden, bijvoorbeeld rond de aardappel- en graanteelt, leek er wel een verband te bestaan. Alleen vonden andere wetenschappers dat weer niet in landen waar ze ook aardappelen en granen telen, zoals Frankrijk”.

Nieuw Nederlands onderzoek moet uitsluitsel geven, zegt Vermeulen “We kijken dan ook naar specifieke bestrijdingsmiddelen”. De resultaten worden over zo’n vijf jaar verwacht.

Parkinson neuroloog Bas Bloem is ook bij dit nieuwe onderzoek betrokken, maar vestigt er niet al zijn hoop op. Wachten met een antwoord tot er weer nieuwe diagnoses binnenkomen, maakt dat wetenschappers achter de feiten aanlopen, vreest hij.

We kijken altijd naar het verleden”, zegt ook Vermeulen. “Voordat een neuroloog parkinson bij iemand constateert, nemen we aan dat de ziekte al tien jaar of meer in ontwikkeling is. Zien we een link tussen parkinson en pesticiden, dan zijn dat dus middelen die ergens rond het jaar 2000 of eerder zijn toegepast”.

Precies toen kwam parkinson patiënt Alex met zijn gezin in de polder wonen. Het schimmeldodende middel benomyl verdween ent uit de handel vanwege een link met geboorteafwijkingen. De nu veerboden bestrijdingsmiddelen parquat, rotenon en mancozeb waren nog wel enkele jaren toegestaan. Sommige daarvan veroorzaken hersenschade bij muizen.

Als we de ramen in de slaapkamer open hebben staan, dan ligt er stof onder”, zegt Alex. “Prima, dacht ik altijd, me bent met het land verbonden en daarom zijn we hier komen wonen. Maar daar hoort dus ook dat gif bij”. Hij wijst naar het kanaal aan de achtertuin. “We hebben er vaak met z’n allen in gezwommen. Ik vind het vooral vervelend voor mijn kinderen”.

Pesticiden toen, en pesticiden nu. Het vertroebelt de kwestie enorm. Allerlei middelen zijn door en naast elkaar gebruikt, in verschillend perioden. Wijs dan maar eens onomstotelijk aan of een middel parkinson heeft kunnen veroorzaken. Of dat het nog steeds gebeurt. Het laboratorium is de plek waar de antwoorden vandaan moeten komen. Wetenschappers geven dan een middel aan proefdieren, of druppelen het over een kweekbakje met menselijke cellen, en kijken wat er gebeurt. Hele dossiers aan proeven belanden zo op het bureau van de Europese toezichthouder Efsa, die vervolgens een oordeel velt over welke middelen zijn toegestaan.

Hier wordt het lastig”, zegt toxicoloog Paul Scheepers van de Radboud Universiteit. “Er zijn geen goede proefdieren

om het risico op parkinson te beoordelen. Die ziekte ontwikkelt zich langzaam, terwijl proefmuizen kort leven, waarbij ze vaak aan iets anders doodgaan voordat je effecten in het brein ziet”.

Het gevolg is dat de Efsa (Europese autoriteit voor voedselveiligheid) vooral middelen van de markt haalt die zo giftig zijn dat ze proefdieren acuut in de problemen brengen. “Paraquat en rotenon zijn daar voorbeelden van”, zegt Scheepers: de twee bestrijdingsmiddelen beschadigen in muizen en ratten allerlei hersengebieden, genoeg reden voor veel landen om deze stoffen te verbieden.

In Europa moest het tot een rechtszaak komen voordat de Efsa de licentie voor paraquat introk. Dat is een uitzondering. Meestal volgt een verbod na nieuwe laboratoriumproeven die iets schadelijks aantonen, zegt Hans van Boven, woordvoerder bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) in Nederland. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij mancozeb in het jaar 2020. “De eisen worden steeds strenger op Europees niveau”. Of mancozeb tot parkinson leidt, is niet zeker. Maar de stof ontregelt wel degelijk hersencellen, bleek toen.

Bloem pleit voor een betere laboratoriumproef die uitwijst of een bestrijdingsmiddel de ziekte van Parkinson of andere hersenziekten kan teweegbrengen. Ook het RIVM en het Ctgb willen dat, en Bloem werkt met hen samen aan een voorstel voor zo’n proef.

De Nederlanders suggereren dat de Efsa voortaan bij muizen en ratten óók kijkt naar wat een middel aan parkinson-achtige symptomen veroorzaakt, zoals beweegproblemen. Daarnaast moet de keuring specifiek gaan over een hersengebied, de substantia nigra, die bij mensen als eerste wordt aangetast door parkinson. De wetenschappers publiceerden afgelopen december een opzet in Parkinson’s disease, samen met onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut (NlN).

Voor de ontwikkeling van een nieuwe proef heeft Bloem medewerking van de Efsa nodig, want die bepaalt immers straks wat de eisen zijn. Bloem: “Wat ik niet wil, is dat de Efsa achteraf zegt, al dan niet onder invloed van de chemische lobby dat ik de proef bij ratten had moeten doen, of dat zo’n studie zeven weken langer moet. Ik wil aan de voorkant horen door welke hoepel ik moet springen”.

Het stoort Bloem dat hij überhaupt voor zo’n nieuwe test moet strijden. “Als je een middel op de markt brengt waar je miljarden aan wil verdienen, is het niet aan mij om te bewijzen dat het giftig is”, zegt hij. “Het is verdorie aan de industrie en de Efsa om te bewijzen dat het veilig is”. Hij wil dan ook dat bedrijven dit soort veiligheidstests betalen.

Glyfosaat is een middel dat Bloem graag had willen testen vóórdat het in oktober weer een tienjarig veiligheids-stempel van de Efsa kreeg. “Ik heb nog een compromis voorgesteld: verleng het met vijf jaar zodat we onze proef kunnen ontwikkelen en uitvoeren. Als er dan niets aan de hand blijkt, trek ik mijn keutel in”.

Andere onderzoekers zien ook de noodzaak voor betere proeven, maar niet iedereen is het eens met de focus op glyfosaat. “Het bewijs dat glyfosaat iets te maken heeft met parkinson is echt flinterdun”, zegt epidemioloog Kromhout. “Ik erger me er enorm aan als er maar wat wordt geroepen”. Hij wijst onder meer op de Amerikaanse Agricultural Health Survey: daar komt zo’n verband niet bovendrijven. Een overzichtsstudie van epidemioloog Ellen Chang concludeerde vorig jaar hetzelfde.

Toxicoloog Scheepers ziet ook geen relatie tussen glyfosaat en parkinson. Het bestaande onderzoek maakt volgens hem niet plausibel hoe glyfosaat in het brein terechtkomt of er indirect schade veroorzaakt. Dat wil volgens Scheepers niet zeggen dat het middel lang goedgekeurd blijft. Hij wijst op een voorpublicatie van het Ramazzini-instituut uit Bologna. De wetenschappers daar lieten ratten van jongs af aan kleine beetjes glyfosaat binnenkrijgen. Dat leidde tot meer kanker bij de ratten en nog méér als ze hogere doses inslikten,

Pas op met een overdreven focus op pesticiden en parkinson, waarschuwen ook andere wetenschappers. “Parkinson verdwijnt niet als we vandaag alle pesticiden verbannen”, zegt neurowetenschapper Bram van der Gaag van Amsterdam UMC, die onlangs een overzicht maakte van alle mogelijke oorzaken van parkinson in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Kijk ook naar andere mogelijke factoren, zegt Van der Gaag, zoals huidkanker. Mensen met een melanoom hebben twee keer hogere kans om óók parkinson te hebben. “We weten nog helemaal niet hoe dat komt”.

Zijn collega en hoogleraar parkinson neurologie Rob de Bie valt hem bij. “Wat ik jammer zou vinden, is dat er straks veel geld uit parkinson fondsen naar pesticiden gaat. Daar komt misschien niets uit. Je kunt dat geld maar één keer uitgeven; besteed het liever aan onderzoek dat patiënten met parkinson in het algemeen helpt. Een manier om de ziekte af te remmen, of betere medicatie”.

Aan de keukentafel in de Zuid-Hollandse polder is er begrip voor het dilemma. “Wij doneren geld aan de Parkinson Vereniging”, zegt Wil. “Ik zie het liefst dat ze andere medicijnen onderzoeken voor mensen als Jan”.

Maar pesticiden helemaal loslaten kan niet meer, blijkt toch. Iets dat daarbij telkens terugkomt is dat er nooit één bestrijdingsmiddel je huis binnenwaait, maar dat het altijd meerdere tegelijk zijn: tientallen zelfs.

Bloem wijst op een recent onderzoek in Californië. Dat laat zien dat twee of meer bestrijdingsmiddelen zelfs in lage doseringen giftig zijn voor kweekcellen afkomstig van parkinson patiënten. Een slimme studie, vindt Scheepers, maar hij plaatst meteen een kanttekening: het effect gold juist voor stoffen die in de EU al niet meer mogen, zoals het middel dicofol.

De Efsa zegt in een e-mail wel bezig te zijn met combinatie-effecten. In 2030 moet dit zogeheten “Efsa Action Plan” volop draaien en is het de bedoeling dat óók pesticiden in huishoudens meetellen.

Wet er ook te gebeuren staat: voor Jan, Huyb, Alex en hun partners komt het in elk geval te laat. Als het beleid ter sprake komt, veert Jan op: dat die middelen zo lang zijn toegestaan, vindt hij onbegrijpelijk. “De overheid hoort er toch voor de mensen te zijn?”

Het is een van de momenten waarop Jan zijn stem verheft. Daarna is hij even stil. Ria zet nog een ronde koffie. “Jan liep altijd voorop. Dat heeft hij altijd gedaan. Nu zie je hem steeds kleiner worden. Dat vind ik het moeilijkst”.

Dit artikel is overgenomen uit de Volkskrant van zaterdag 13 januari 2024. De naam Alex is gefingeerd.